7 Maddede Kayı Boyu
Mitolojide Oğuz Han, Türklerin atası kabul edilen kahramandır.
Orta Asya’dan Mısır’a, Mısır’dan Balkanlara kadar uzanan coğrafyada
yaşayan Türklerin bu soydan geldiği bilinmektedir. Oğuzlar 24 boydan
oluşmaktadır ve bunlar içinde ülkemize hiç şüphesiz en çok bilinen boy Kayı
boyudur. Kayı boyunun Osmanlı Devleti’nin kurucu unsuru olduğunu hemen
hemen herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Peki bu temel bilgi hariç Kayı
boyu hakkında yedi madde sıralayacak olsak neler derdik? Gelin listemize bir
bakalım...
----------------------------------
1- Kayı boyu Oğuzların iki
kolundan biri olan Bozok kolundan gelmektedir.
Bozok ve Kayı ne demektir?Oğuz Kağan Destanın göre Oğuz'un iki eşi
vardır. İlk eşi bir adada ağacın kovuğunda bulup evlendiği güzeller güzeli bir
kızdır ve diğeri de gökten düşen mavi bir ışığın içinde bulduğu bir başka güzel
kızdır. İkisinden de üçer çocuğu olan Oğuz Kağan'ın adada bulduğu eşinden gelen
soy Üçok koludur ve diğeri de gökten gelen eşinden türeyen Bozok koludur. Üçok
(yersel) kolundaki çocuklarının adı Deniz Han, Dağ Han ve Gök Han iken Bozok
kolundan (göksel) gelen çocukların adları Gün Han, Ay Han ve Yıldız Han’dır.
Kayı boyunun ise Oğuz' un ikinci eşinden olan Gün Han adlı oğlunun Kayı adlı
oğlundan geldiği kabul edilir.
----------------------------------
----------------------------------
----------------------------------
----------------------------------
2- Bozok ve Kayı ne demektir?
Bozok kelimesi Boz+Ok şeklinde iki kelimeden türemiştir. Boz “gri
renk” anlamı taşımaktadır. Ok ise göçebe Türk toplumlarının en önemli ve
ustalıkla kullandığı silah olması babında önem taşımaktadır. Orta Asya’da
Türklerin komşu olarak yaşadığı toplumlarda biri olarak Moğolların diline ise
“Bosoh” yükselmek anlamına gelmektedir. Kayı kelimesi ise “kuvvet ve kudret
sahibi, muhkem” olarak tanımlanır.
----------------------------------
----------------------------------
----------------------------------
----------------------------------
3- Kayı boyu
ongunu(kutsal hayvan) ve damgası nedir?
13. yüzyıl sonu ve 14. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşayan tarihçi
Reşîdüddîn Fazlullah-ı Hemedânî'nin eseri Cami’üt-Tevarih'te "Tarih-i
Oğuzân ve Türkân" başlıklı bölümde verilen bilgiye göre Kayı boyu
ongunu(kutsal hayvanı) şahindir ve şahinler içinde en büyüklerden olanı
aksungur/akdoğandır. Kayı damgası ise iki ok ve bir yaydan oluşmaktadır.
----------------------------------
----------------------------------
-------------------------------
----------------------------------
4- Kayı boyu Anadolu'ya girişi 12. yüzyıl sonlarında
gerçekleşmiştir.
Türklerin Anadolu'ya girişinde aslında Kınık boyunun önemi
büyüktür ki Üçok kolundan gelen bu boy daha sonra Selçuklu olarak bildiğimiz
devletin kurucu unsurudur. Kınıklar Anadolu'ya kalıcı olarak gelen ilk Türk
topluluklarındandır ve bu sürecin başlangıcı genel olarak 11. yüzyılın son
çeyreğine doğru gerçekleşen 1071 Malazgirt Savaşı olarak kabul edilir. Daha
sonra Osmanlı Devleti'nin temelleri olacak Kayı boyu ise Anadolu'da fetihlerin
başlamasından bir süre sonra bölgeye göç etmeye başlamıştır. Bu süreçte nokta
bir tarih vermek doğru olmayacağı için Kayı'nın Anadolu'ya gelişi 12. yüzyılın
sonları olarak nitelendirilebilir.
----------------------------------
---------------------------------
--
5- Kayı boyunun
Anadolu'ya göçmelerinin farklı sebepleri vardır.
Türklerin asıl yurdu Orta Asya'dır. Ancak zamanla birçok farklı
nedenlerden kaynaklı (Çin ile olan çekişmeler, beyler arası siyasi çatışmalar,
kuraklık, göçebe hayat tarzı vs) Türkler batıya ve farklı yönlere doğru
kitleler halinde hareket etmeye başlamıştı. Kayı boyunun da Anadolu'ya gelme
sebepleri arasında birkaç farklı sebep vardır. Bunlardan biri doğudan gelen ve
döneminde muazzam bir güce ulaşmış Moğollar ve onların yaptığı baskıdır. Bir
diğer sebep de 8. yüzyılda İslam ile tanışmaya başlayan Türklerin gaza ve cihad
anlayışıdır. Yine Büyük Selçuklu Devleti'nin 1157'de yıkılmasından sonra
bölgede Abbasi Devleti'nin ön plana çıkması ve Müslüman da olsa Arap
hükümdarlar tarafından yönetilmek istenmemesi Kayı boyunun Anadolu'da bulunan
Selçuklu Devleti'nden kalma Türk unsurlara yaklaşmasına sebep olarak
gösterilebilir. Bu dönemde Türkler için Abbasilere karşı Kayı desteği büyük bir
önem teşkil etmiştir.
----------------------------------
----------------------------------
----------------------------------
---------------------------------
6- Kayı boyunun
Anadolu'da ilk durağı Ahlat'tır.
Kayı boyunun yukarıda saydığımız sebeplerden dolayı gerçekleştirdiği
göç ve yerleştiği ilk yer günümüzde Bitlis ilinin sınırları içinde olan
Ahlat'tır. Kayılar burada kısa süre durduktan sonra önce Erzurum sonra
Erzincan'a göç ettiler. Daha sonra yönetici beyler farklı göç güzergahları
izledi. Bunlardan biri olan Osman Gazi'nin babası Ertuğrul Bey ise nispeten
küçük bir grup ile Anadolu'da kalmaya karar verdi. Obasını muhafaza etmek
ve yurt edinmek için Anadolu Selçuklu hükümdarı Alaeddin Keykubat zamanında
günümüzde Bilecik sınırları içinde olan Söğüt ve günümüzde Kütahya sınırları
içinde olan Domaniç'e yerleştiler. Bu bölgede daha sonra Osmanlı
Devleti'ne dönüşecek olan "uç beyliği" serüvenlerine başladılar.
----------------------------------
----------------------------------
7- Kayı boyundan gelen
soylar farklı bölgelerde hala varlığını devam ettirmektedir.
Kayı boyu mensupları, genellikle; Eskişehir, Mihalıççık, Orhaneli,
Isparta, Burdur, Fethiye, Muğla, Aydın ve Ödemiş civarındaki köylerde
yerleşmişlerdir. Osman Gazi'nin ağabeyi olan Gündüz Alp (Gündüz Bey)
soyundan gelen Amuca Kabilesi (Amucalar), halen Kırklareli ve Tekirdağ'ın
çeşitli köylerinde, Güneydoğu Bulgaristan'da, Balıkesir'in Ertuğrul köyünde
varlıklarını sürdürmektedirler.